Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 22 (957) z dnia 1.08.2017

Zwolnienie z VAT transakcji płatniczych od 1 lipca 2017 r. - interpretacja ogólna MF

(interpretacja ogólna Ministra Rozwoju i Finansów z 30 czerwca 2017 r., nr PT6.8101.5.2017)

Przytoczona interpretacja ogólna Ministra Rozwoju i Finansów (dalej: MF) dotyczy traktowania na gruncie ustawy o VAT - w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2017 r. - określonych czynności wykonywanych przez:

1) organizacje płatnicze na rzecz agentów rozliczeniowych i wydawców kart płatniczych lub innych instrumentów płatniczych (dalej: karta płatnicza) oraz

2) agentów rozliczeniowych na rzecz akceptantów,

w celu realizacji transakcji płatniczych, dokonywanych przy pomocy kart płatniczych.

Podstawa prawna zwolnienia

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług. Na mocy art. 43 ust. 15 ustawy o VAT, ww. zwolnienie nie ma zastosowania do czynności ściągania długów, w tym faktoringu, usług doradztwa oraz usług w zakresie leasingu.

Do 30 czerwca 2017 r., zgodnie z art. 43 ust. 13 ustawy o VAT, zwolnienie od podatku stosowało się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej m.in. w ust. 1 pkt 40, który sam stanowił odrębną całość i był właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej (z wyłączeniem usług stanowiących element usług pośrednictwa - art. 43 ust. 14 ustawy o VAT).

Pisaliśmy o tym w Biuletynie Informacyjnym nr 19 z 1.07.2017 r. na str. 22-23

Z dniem 1 lipca br. art. 43 ust. 13 i 14 ustawy o VAT zostały uchylone, co prowadzi do zmiany w stosowaniu zwolnienia od podatku w odniesieniu do niektórych usług finansowych.

Kryteria kwalifikacji usług finansowych

MF podkreślił, że możliwość stosowania zwolnienia z VAT w odniesieniu do usług finansowych, objętych przed 1 lipca br. zwolnieniem na podstawie art. 43 ust. 13 ustawy o VAT, należy rozważyć na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 tej ustawy, interpretowanego z uwzględnieniem orzecznictwa TSUE dotyczącego usług finansowych (w tym usług stanowiących element usług finansowych).

Opierając się na wyrokach TSUE, MF wskazał, że przelew jest transakcją polegającą na realizacji dyspozycji przekazania określonej sumy pieniędzy z jednego rachunku na drugi. Transakcja ta cechuje się w szczególności tym, że powoduje zmianę sytuacji prawnej i finansowej, istniejącej z jednej strony między udzielającym dyspozycji a beneficjentem, a z drugiej strony między nimi a ich bankiem (bankami). Transakcja przelewu może składać się z różnych odrębnych usług, które stanowią wówczas "transakcje dotyczące" przelewów.

MF wskazał ponadto, że dla oceny skutków podatkowych ww. usług należy również uwzględnić wnioski wynikające z orzecznictwa TSUE w zakresie tzw. świadczeń złożonych. Każda czynność powinna być bowiem zwykle uznawana za odrębną i niezależną, a czynność złożona z jednego świadczenia w aspekcie gospodarczym nie powinna być sztucznie rozdzielana, by nie pogarszać funkcjonalności systemu podatku VAT. Należy więc poszukiwać elementów charakterystycznych dla rozpatrywanej czynności celem określenia, czy podatnik dostarcza konsumentowi kilka odrębnych świadczeń głównych, czy też jedno świadczenie. Z jednym świadczeniem złożonym mamy do czynienia m.in., jeżeli dwa (lub więcej) świadczenia dokonane przez podatnika na rzecz konsumenta są tak ściśle związane, że stanowią obiektywnie jedno nierozerwalne świadczenie gospodarcze, którego rozdzielenie miałoby charakter sztuczny.

MF podkreślił, że wykładnia przepisu art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT - uwzględniająca orzecznictwo TSUE - nakazuje zatem przyjąć, że pojęcie usług w zakresie wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych obejmuje również transakcje tworzące odrębną całość, których skutkiem jest pełnienie szczególnych i istotnych funkcji przelewu lub płatności, i które w konsekwencji skutkują przeniesieniem środków pieniężnych i powodują zmiany prawne i finansowe. Pojęcie usług w zakresie wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych nie obejmuje natomiast usług o charakterze technicznym, w których odpowiedzialność usługodawcy ograniczona jest do kwestii technicznych i nie obejmuje istotnych elementów transakcji płatniczej.

Czynności wykonywane w ramach transakcji płatniczej - zwolnienie z VAT

MF uznał, że wszystkie czynności, które łącznie składają się na usługę złożoną i wypełniającą wskazane wyżej przez TSUE przesłanki, objęte będą zwolnieniem z VAT. Będzie to dotyczyło kompleksowych czynności, za które pobierane są różne opłaty na poszczególnych etapach realizacji transakcji płatniczej, wykonywanych przez organizacje płatnicze (na rzecz agentów rozliczeniowych i wydawców kart płatniczych) oraz agentów rozliczeniowych (na rzecz akceptantów) w zakresie niezbędnym do realizacji transakcji płatniczych dokonywanych przy pomocy kart płatniczych. Zdaniem MF, w ramach tych czynności znajdą się co najmniej:

• autoryzacja transakcji polegająca na weryfikacji transakcji i karty płatniczej, jej aktualności oraz zgodności danych użytkownika karty, dostępności środków pieniężnych na koncie użytkownika rachunku, które to czynności skutkują zablokowaniem określonej ilości tych środków pieniężnych na rachunku bankowym,
   
• przekazywanie środków pieniężnych od użytkownika karty płatniczej, którymi dysponuje u wydawcy karty płatniczej do akceptanta, za pośrednictwem organizacji płatniczej i/lub agenta rozliczeniowego,
   
• rozliczenie transakcji obejmujące przetwarzanie i przesyłanie oraz udostępnianie danych niezbędnych do ustalenia właściwych kwot wynagrodzenia poszczególnych uczestników transakcji płatniczych, na danych etapach realizacji transakcji płatniczej, adekwatnie do udziału w procesie rozliczenia transakcji płatniczej i zgodnie z zawartymi umowami.

MF podkreślił, że efektem wszystkich tych czynności łącznie (wykonywanych przez agenta rozliczeniowego i organizację płatniczą) jest realizacja transakcji płatniczej w zakresie wypłaty lub transferu środków pieniężnych (która bez tych czynności nie byłaby możliwa). Pomiędzy ww. grupami czynności istnieje ścisły związek przyczynowo-skutkowy. Dlatego czynności te niewątpliwie stanowią elementy łącznej usługi, spełniającej szczególne oraz istotne funkcje płatności, skutkujące zmianą sytuacji finansowej i prawnej stron tej operacji. Usługi te będą więc objęte zwolnieniem z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT.

MF wskazał także czynności, wykonywane przez organizacje płatnicze na rzecz agentów rozliczeniowych i wydawców kart oraz agentów rozliczeniowych na rzecz akceptantów, które w świetle wskazówek TSUE będą uznane za czynności o charakterze administracyjnym i technicznym. Czynności te nie stanowią elementu spełniającego szczególne oraz istotne funkcje transferu pieniężnego i jako takie nie doprowadzają do zmiany sytuacji finansowej i prawnej stron tej operacji. Z tych względów nie mogą korzystać ze zwolnienia z VAT. MF wskazał następujące przykłady takich czynności:

• usługi sporządzania wszelkiego rodzaju raportów niezwiązanych ściśle i niewarunkujących realizacji transferów środków pieniężnych (np. przygotowanie informacji w celach marketingowych, czy też informacji na potrzeby analizy i opracowania nowych strategii biznesowych),
   
• usługi szkoleniowe udostępniane przez organizacje płatnicze, niezwiązane ściśle z realizowanymi transferami środków pieniężnych (np. w zakresie promowania marki, oferowania i sprzedaży produktów bankowych w zakresie kart płatniczych, itp.).