Zwolnienia z VAT w 2013 r.

W 2013 r. co do zasady stawki podatku VAT pozostaną niezmienione. Oznacza to, że nadal stawką podstawową będzie stawka 23%, natomiast na niektóre towary i usługi stawki będą obniżone do 8%, 5% czy 0%. Nadal również w art. 43 ustawy o VAT przewidziano szereg zwolnień z VAT o charakterze przedmiotowo-podmiotowym.

1. Towary używane

Dostawa towarów używanych zwolniona jest od podatku VAT, wówczas gdy w stosunku do tych towarów nie przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego. Zasada ta określona została w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT. Przez towary używane rozumieć należy - w myśl art. 43 ust. 2 ustawy o VAT - ruchomości, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel.

Zatem dla zastosowania zwolnienia z VAT w przypadku dostawy towarów używanych niezbędne jest spełnienie następujących warunków:

przedmiotem dostawy są ruchomości,
dokonujący ich dostawy używał sprzedawane towary,
okres ich używania wyniósł co najmniej pół roku od chwili nabycia prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel,
podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Według proponowanych zmian do ustawy o VAT, w 2013 r. zwolniona z podatku VAT będzie dostawa towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej z VAT, jeżeli z tytułu nabycia (importu, wytworzenia) towaru nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do odliczenia VAT. Nieistotny natomiast będzie okres używania sprzedawanego towaru.

2. Tereny niezabudowane

Odpłatna dostawa gruntu stanowi - co do zasady - czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. Przepis art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT wprowadza jednak zwolnienie od podatku dla dostawy terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane oraz przeznaczone pod zabudowę. Z przepisu tego wynika więc, że zwolnieniem objęta jest dostawa, której przedmiotem jest teren (grunt) niezabudowany i jednocześnie jest to teren (grunt) o przeznaczeniu innym niż budowlany czy też przeznaczony pod zabudowę.

Nie ma zatem znaczenia faktyczny i aktualny sposób wykorzystania gruntu, istotne jest jedynie jego przeznaczenie. Stanowisko takie popierają sądy, m.in. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 30 listopada 2010 r., sygn. akt III SA/Wa 1185/10 - orzeczenie nieprawomocne.

Przepisy ustawy o VAT nie definiują użytego w cytowanym wyżej art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT pojęcia "terenów budowlanych" lub "terenów przeznaczonych pod zabudowę". Z kolei art. 12 ust. 3 dyrektywy w sprawie VAT przewiduje, że do celów dostawy - "teren budowlany" oznacza każdy grunt nieuzbrojony lub uzbrojony, uznawany za teren budowlany przez państwa członkowskie. Zatem to ustawodawstwo krajowe danego państwa członkowskiego powinno ustalić definicję terenu budowlanego. Ponieważ definicji takiej nie ma w ustawie o VAT, przy wykładni art. 43 ust. 1 pkt 9 odwoływano się w pierwszej kolejności do ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r., poz. 647 ze zm.). W art. 4 ust. 1 tej ustawy określono, że ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. W przypadku braku tego planu określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w drodze decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (art. 4 ust. 2 ustawy). Dlatego też ustalając zakres zwolnienia przewidzianego przepisem art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT i określając przeznaczenie gruntu będącego przedmiotem dostawy, podatnicy kierowali się danymi wynikającymi z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego bądź z decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

W celu rozwiązania dotychczasowych problemów interpretacyjnych w projekcie zmian do ustawy o VAT zmieniono brzmienie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT, wprowadzając zwolnienie od podatku dla dostawy terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane. Natomiast w art. 2 pkt 33 ustawy o VAT zdefiniowano tereny budowlane jako grunty przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu - zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Zmiana ta dostosuje przepisy krajowe do uregulowań unijnych w tym zakresie, jak również - w założeniu - pozwoli uniknąć problemów jakie zdarzają się obecnie, dotyczących kryteriów, którymi należy posługiwać się przy ustalaniu przeznaczenia danego gruntu.

3. Usługi zarządzania funduszami emerytalnymi

W przepisie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT, ustawodawca zwolnił od podatku VAT usługi zarządzania m.in. funduszami inwestycyjnymi oraz otwartymi funduszami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, a także Funduszem Gwarancyjnym utworzonym na podstawie tych przepisów. Jednocześnie w ust. 8 tego przepisu określono, iż przez zarządzanie ww. usługami rozumie się:

1) zarządzanie aktywami,

2) dystrybucję tytułów uczestnictwa,

3) tworzenie rejestrów uczestników i administrowanie nimi,

4) prowadzenie rachunków i rejestrów aktywów,

5) przechowywanie aktywów.

Powołany wyżej przepis art. 43 ust. 8 ustawy o VAT, ma zostać uchylony, bowiem państwa członkowskie nie mają uprawnień do definiowania w obrocie krajowym pojęcia "zarządzania funduszami inwestycyjnymi. Jednocześnie zaproponowano zmianę brzmienia powołanego wyżej art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. d) ustawy. W projekcie zmian do ustawy określono, że zwolnienie z VAT będzie dotyczyć usług zarządzania otwartymi funduszami emerytalnymi oraz dobrowolnymi funduszami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, a także Funduszem Gwarancyjnym utworzonym na podstawie tych przepisów. Rozszerzono zatem zwolnienie z VAT na usług zarządzania dobrowolnymi funduszami emerytalnymi.

4. Dostawa gotowych posiłków

W 2013 r. planuje się zwolnienie z VAT dostawy gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych posiłków nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

5. Zwolnienie z VAT usług pocztowych

Usługi pocztowe oraz dostawa towarów ściśle związana z tymi usługami - realizowane przez operatora obowiązanego do świadczenia powszechnych usług pocztowych korzysta ze zwolnienia z VAT na mocy art. 43 ust. 1 pkt 17 ustawy o VAT. W "nowym" brzmieniu przepis określa, iż zwolnione z VAT będą powszechne usługi pocztowe świadczone przez operatora obowiązanego do świadczenia takich usług, oraz dostawa towarów ściśle z tymi usługami związana.

6. Usługi w zakresie opieki nad dziećmi i młodzieżą

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 24 ustawy o VAT, zwolnione z VAT są usługi w zakresie opieki nad dziećmi i młodzieżą oraz dostawa towarów ściśle związana z tymi usługami, wykonywane:

a) w formach i na zasadach określonych w przepisach o pomocy społecznej oraz w przepisach o systemie oświaty,

b) przez podmioty sprawujące opiekę nad dziećmi w wieku do 3 lat.

Przepis ten w brzmieniu, które ma obowiązywać w 2013 r. rozszerza zakres ww. zwolnienia o świadczenie usług ściśle związanych z ich wykonywaniem.

7. Usługi, których przedmiotem są udziały w spółkach

W 2013 r. w ustawie o VAT, w art. 43 ust. 1 pkt 40a planowane jest zwolnienie z VAT usług, w tym także usług pośrednictwa, których przedmiotem będą udziały w:

a) spółkach,

b) innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają one osobowość prawną

- z wyłączeniem usług przechowywania tych udziałów i zarządzania nimi.

Zwolnienie to nie będzie miało zastosowania (art. 43 ust. 16 ustawy o VAT) do usług dotyczących praw i udziałów odzwierciedlających:

1) tytuł prawny do towarów,

2) tytuł własności nieruchomości,

3) prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości,

4) udziały i inne tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części,

5) prawa majątkowe, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane poprzez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku.