Od 1 lipca 2018 r. zaplanowano istotne zmiany w ustawie o VAT

Ministerstwo Finansów przygotowało obszerny projekt zmian do ustawy o VAT (projekt z dnia 13 lutego 2018 r.), jakie - w założeniu - mają wejść w życie już od 1 lipca 2018 r.

Projektowane zmiany dotyczą m.in. zagadnień, które przedstawiamy poniżej.

» Definicja pierwszego zasiedlenia

W związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 16 listopada 2017 r., w sprawie C-308/16 odstąpiono w art. 2 pkt 14 od warunku, zgodnie z którym pierwsze zasiedlenie budynków, budowli lub ich części następuje w wykonaniu czynności podlegającej opodatkowaniu. Doprecyzowano, iż pierwsze zasiedlenie poza oddaniem do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, obejmuje również rozpoczęcie użytkowania na potrzeby własne tych budynków, budowli lub ich części, po ich wybudowaniu lub ulepszeniu, które spełnia warunki określone w art. 2 pkt 14 lit. b) ustawy o VAT.

» Wyłączenie możliwości korzystania ze zwolnienia podmiotowego przez niektóre grupy podatników

Projekt zakłada likwidację zwolnienia podmiotowego dla podatników dokonujących dostaw niektórych kategorii towarów w związku z zawarciem umowy w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie (np. sprzedaż internetowa, czy telefoniczna). Dotyczy to wybranych kategorii towarów szczególnie wrażliwych na oszustwa (sprzęt elektroniczny, RTV, AGD). Planuje się również likwidację zwolnienia podmiotowego dla podatników świadczących usług ściągania długów, w tym factoringu.

» Obniżenie do 15% sankcji w VAT

Obecnie w zakresie sankcji w VAT, konsekwencje złożenia korekty deklaracji po wszczęciu kontroli celno-skarbowej są takie same (sankcja 20%) jak w przypadku złożenia takiej korekty po zakończeniu kontroli celno-skarbowej i otrzymaniu wyniku kontroli. Aby zachęcić podatników do złożenia korekty już w trakcie kontroli celno-skarbowej, w projekcie zaproponowano, aby w sytuacji, gdy po wszczęciu kontroli celno-skarbowej, a przed upływem 14-dniowego terminu, o którym mowa w art. 62 ust. 4 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. poz. 1947 ze zm.), podatnik złoży korektę deklaracji i wpłaci kwotę zobowiązania podatkowego lub zwróci nienależną kwotę zwrotu, sankcje wynosiły 15% kwoty uszczuplenia podatkowego.

» Doprecyzowanie przesłanek wykreślenia podatnika z rejestru podatników VAT i rejestru podatników VAT UE

Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 96 ust. 9a pkt 3 ustawy o VAT, naczelnik urzędu skarbowego wykreśla z urzędu z rejestru podatników VAT podatników, którzy m.in. składali przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały deklaracje, w których nie wykazali sprzedaży lub nabycia towarów lub usług z kwotami podatku do odliczenia.

W związku z tym pojawia się wątpliwość, czy w sytuacji gdy podatnik przez sześć kolejnych miesięcy składa deklaracje VAT, w których nie wykazuje podatku należnego, a jedynie podatek naliczony do odliczenia, narażony jest na wykreślenie z rejestru czynnych podatników VAT? Czy takie same konsekwencje grożą w sytuacji odwrotnej, czyli gdy wystąpi jedynie podatek należny, ale przez sześć kolejnych miesięcy podatnik nie wykazuje podatku naliczonego?

Ustawodawca użył w omawianym przepisie spójnika "lub", co należałoby rozumieć w ten sposób, że gdyby w okresie tym podatnik składał deklaracje zawierające wyłącznie kwoty sprzedaży natomiast nie wykazywałby podatku naliczonego od zakupu towarów i usług, narażony byłby na wykreślenie z rejestru podatników VAT czynnych. Podobnie należałoby rozpatrywać kwestię wykazywania przez sześć kolejnych miesięcy czy dwa kolejne kwartały wyłącznie podatku naliczonego od dokonywanych zakupów towarów i usług, bez deklarowania sprzedaży.

Nasza redakcja prezentowała już stanowisko w tej sprawie, powołując się na przedstawione przez ustawodawcę uzasadnienie wprowadzenia tej zmiany. Nowa regulacja miała bowiem wyeliminować z kręgu zarejestrowanych podatników VAT podmioty, które przez dłuższy czas składają tzw. deklaracje "zerowe", czyli takie, w których nie wykazano zarówno podatku należnego, jak i podatku naliczonego. Dopiero wówczas można uznać, że urząd skarbowy może powziąć wątpliwości czy podatnik prowadzi działalność gospodarczą. Sam fakt wykazywania przez pewien czas tylko określonych czynności nie daje podstaw do takiego stwierdzenia.

Na zapytanie naszego Wydawnictwa, Ministerstwo Finansów w piśmie z dnia 11 stycznia 2018 r. wyjaśniło, iż brak przez pewien okres danego rodzaju czynności (sprzedaży bądź zakupów) nie może świadczyć o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej przez podatnika i być przyczyną wykreślenia go z rejestru czynnych podatników VAT. Potwierdzono, iż obecnie obowiązujące przepisy w tym zakresie należy interpretować w ten sposób, iż wykreśleniu z rejestru podlegają podatnicy składający "zerowe" deklaracje.

W związku z problemami interpretacyjnymi w tej kwestii w projekcie zmian do ustawy o VAT zaproponowano użycie spójnika "ani", celem wyeliminowania wątpliwości, że wykreślenie powinno dotyczyć podatników składających "zerowe" deklaracje (takie, w których nie wykazano ani sprzedaży ani zakupów).

W projekcie zmian do ustawy o VAT zaproponowano również zmianę brzmienia art. 96 ust. 9h ustawy o VAT. Przewiduje on ograniczenie możliwości przywrócenia zarejestrowania podatnika tylko do sytuacji, w której podatnik ten został wykreślony z rejestru podatników VAT czynnych na podstawie art. 96 ust. 9a pkt 2 i złożył wniosek nie później niż w terminie dwóch miesięcy od dnia wykreślenia z rejestru jako podatnika VAT. Zarejestrowanie zostanie przywrócone również w przypadku gdy złożone przez podatnika deklaracje będą "zerowymi", co będzie wynikać ze specyfiki prowadzonej działalności gospodarczej. Proponowany termin dwóch miesięcy daje możliwość przywrócenia zarejestrowania w krótkim terminie po wykreśleniu z rejestru, jeżeli podatnik złoży brakujące deklaracje. W innych przypadkach podatnik może ponownie dokonać rejestracji jako czynny podatnik VAT.

» Wymiana paragonu na fakturę

Projekt zmian do ustawy wprowadza zasadę, zgodnie z którą w przypadku sprzedaży zarejestrowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej, fakturę do paragonu fiskalnego na rzecz nabywcy posługującego się NIP (lub numerem, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od wartości dodanej) wystawiać się będzie tylko wtedy, gdy paragon dokumentujący tę sprzedaż zawierał ten numer. Proponowana zmiana - jak wskazano w uzasadnieniu do projektu - pozwoli na wyeliminowanie przypadków wystawiania faktur na podstawie pozostawionych przez nabywcę paragonów fiskalnych.

Ponieważ nie wszystkie obecnie funkcjonujące na rynku kasy rejestrujące posiadają możliwość umieszczenia na paragonie NIP nabywcy, wystawianie faktur w oparciu o paragony na rzecz nabywców posługujących się takim numerem, będzie ograniczone do tej grupy kas, które posiadają tę funkcjonalność.

W projekcie wskazano również, iż w przypadku gdy podatnicy nie zastosują się do ww. zasad, grożą im sankcje w wysokości 100% kwoty podatku VAT wykazanego na fakturze. Sankcje nie będą dotyczyły faktur dokumentujących sprzedaż zaewidencjonowaną przy zastosowaniu kas rejestrujących przed 1 lipca 2018 r.

W uzasadnieniu wyjaśniono, iż: "(...) W chwili nabycia towarów i usług przez podatnika, wskazuje w jakim charakterze dokonuje tego nabycia. Jeśli występuje on jako podatnik VAT, to przedstawia sprzedawcy swój numer NIP w taki sposób, aby sprzedaż towarów i usług była właściwie udokumentowana - albo fakturą VAT albo paragonem z numerem NIP pozwalającym na ewentualne późniejsze prawidłowe wystawienie do tego paragonu faktury zawierającej ten numer. Jeżeli sprzedawca nie będzie dysponował kasą rejestrującą umożliwiającą wystawienie paragonu z numerem NIP nabywcy (w celu późniejszego wystawienia z tym numerem faktury), wystawi od razu fakturę. (...)"

» Zmiany dotyczące faktur VAT RR i warunków odliczania zryczałtowanego zwrotu podatku przy nabyciu produktów rolnych

W obecnym stanie prawnym wśród niezbędnych elementów faktury VAT RR wystawianej przez podatnika, który nabywa produkty rolne od rolnika ryczałtowego, są m.in. numer dowodu osobistego rolnika (bądź innego dokumentu potwierdzającego jego tożsamość), data jego wydania i nazwa organu wydającego dokument. W projekcie zmian do ustawy zaproponowano likwidację obowiązku umieszczania na fakturze VAT RR ww. danych dotyczących dokumentu identyfikującego dostawcę produktów rolnych.

Zaplanowano również możliwość stosowania obiegu faktur VAT RR oraz oświadczenia określonego w art. 116 ust. 4 ustawy o VAT w formie elektronicznej (za zgodą dostawcy produktów rolnych).

Zrezygnowano ponadto z warunku dokonania zapłaty za nabyte produkty rolne lub usługi rolnicze w ciągu 14 dni od dnia zakupu jako koniecznego do spełnienia, aby nabywca mógł odliczyć zryczałtowaną kwotę podatku VAT.

» Brak możliwości złożenia kaucji gwarancyjnej przez nowo powstałe podmioty

W projekcie zmian do ustawy o VAT zaproponowano dodanie nowego warunku, zgodnie z którym złożenie kaucji gwarancyjnej byłoby możliwe, jeżeli podmiot przez co najmniej 12 miesięcy składałby deklaracje VAT, czyli działałby jako podatnik VAT czynny przez co najmniej rok przed wpisaniem go do wykazu podmiotów, które złożyły kaucję gwarancyjną. Przepis ten nie dotyczyłby - w założeniu - podmiotów, które na dzień wejścia w życie ustawy będą już wpisane do wykazu podmiotów, które złożyły kaucję.