Gazeta Podatkowa nr 6 (943) z dnia 21.01.2013

Samochód w remanencie likwidacyjnym a rozliczenie VAT

Przepisy określające zasady rozliczania VAT przy likwidacji działalności gospodarczej nakazują ująć w spisie z natury "towary", przy nabyciu których podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT. Z uwagi na to, że przy nabyciu samochodów osobowych podatnikowi przysługuje tylko częściowe prawo do odliczenia VAT, mogą powstać niekorzystne skutki wykazania tego samochodu w remanencie likwidacyjnym. Aby ich uniknąć, samochód ten warto wcześniej wycofać z działalności gospodarczej lub sprzedać.

Towary w spisie

Opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku:

• rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej,
   
• zaprzestania przez podatnika VAT będącego osobą fizyczną wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.

Tak wynika z art. 14 ust. 1 ustawy o VAT.

Przepis ten ma jednak zastosowanie do towarów, w stosunku do których podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT.

Definicję "towarów" zawiera art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, zgodnie z którą towary to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. W definicji tej mieszczą się zatem zarówno towary handlowe, jak i środki trwałe oraz wyposażenie. Z uwagi na to organy podatkowe uznają, że w spisie z natury sporządzonym w związku z likwidacją działalności należy wykazać również środki trwałe i wyposażenie, jeżeli podatnik przy ich nabyciu miał prawo do odliczenia VAT.

Podatnik, który na dzień likwidacji działalności posiada na stanie samochód, przy nabyciu którego przysługiwało mu prawo do odliczenia VAT, powinien go wykazać w spisie z natury i opodatkować.

Podstawą opodatkowania towarów pozostałych na dzień likwidacji działalności jest cena nabycia tych towarów (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, koszt wytworzenia, określone w momencie objęcia towarów spisem z natury. Określa to art. 14 ust. 8 w związku z art. 29 ust. 10 ustawy o VAT. W praktyce oznacza to, że chodzi tu o cenę rynkową netto ustaloną na dzień likwidacji działalności. Przy czym fakt, iż podatnik przy zakupie samochodu osobowego odliczył tylko 60% VAT z faktury zakupu, nie więcej niż 6.000 zł, nie ma w tym przypadku znaczenia. Tak więc zasadniczo mogą powstać niekorzystne konsekwencje w VAT przy wykazaniu samochodu osobowego w remanencie likwidacyjnym (przykład 1). W związku z tym przed likwidacją działalności warto zastanowić się nad innymi rozwiązaniami, które niekiedy mogą okazać się korzystne finansowo dla podatnika.

Sprzedaż przed likwidacją lub wycofanie z działalności

Jednym z korzystnych rozwiązań w tej sytuacji może okazać się wyprzedaż wszystkich towarów, przy nabyciu których odliczono VAT, dokonana jeszcze przed likwidacją działalności. Wówczas wartość spisu z natury wyniesie 0 zł i VAT należny nie wystąpi. Wprawdzie sprzedaż tych towarów także podlega opodatkowaniu VAT, jednak jego ciężar przeniesiony jest na nabywcę towaru, który płaci cenę łącznie z VAT.

Innym sposobem na uniknięcie VAT od remanentu likwidacyjnego może być również wycofanie składnika majątku z działalności gospodarczej. Przekazanie tego składnika na cele osobiste przedsiębiorcy jest zrównane z odpłatną dostawą towaru - jeżeli przy jego nabyciu przysługiwało prawo do odliczenia VAT. Czynność ta wywołuje więc podobne skutki, jak sprzedaż tego towaru. Pamiętać jednak należy, że niekiedy sprzedaż (wycofanie) towaru (składnika majątku) z działalności gospodarczej jest zwolniona z VAT. Wystąpi to w przypadku przekazania na potrzeby osobiste samochodu osobowego, przy nabyciu którego przysługiwało ograniczone prawo do odliczenia VAT (60% kwoty podatku, nie więcej niż 6.000 zł). Czynność ta jest bowiem zwolniona z VAT, jeżeli pojazd ten był używany przez podatnika po nabyciu prawa do rozporządzania towarem jak właściciel przez co najmniej pół roku.

W takim przypadku wystąpi ewentualnie obowiązek skorygowania VAT odliczonego przy zakupie (art. 91 ustawy o VAT), lecz i to może okazać się korzystniejsze niż wykazanie VAT należnego w spisie z natury (przykład 2). Ponadto należy pamiętać, że nie trzeba korygować VAT np. od środków trwałych, dla których okres korekty już minął (dla nieruchomości okres ten wynosi 10 lat, dla środków trwałych o wartości początkowej przekraczającej 15.000 zł wynosi 5 lat, licząc od roku, w którym zostały one oddane do użytkowania). Korekcie podlega natomiast 1/5 (lub 1/10) kwoty odliczonego podatku za każdy rok pozostający do końca okresu korekty.

Jeżeli natomiast podatnik przekazuje na cele osobiste środek trwały o wartości początkowej nieprzekraczającej 15.000 zł, korekta odliczonego VAT jest konieczna jedynie, gdy przekazanie to nastąpi w ciągu 12 miesięcy. Korekcie podlega cały odliczony VAT.

Przejście na zwolnienie podmiotowe

Podatnik ma jeszcze jedną możliwość, aby uniknąć negatywnych skutków wykazania samochodu w remanencie likwidacyjnym. Mianowicie może wcześniej zrezygnować z rozliczania VAT i przejść na zwolnienie podmiotowe (jeżeli spełnia warunki wymienione w art. 113 ustawy o VAT). Podatnicy korzystający ze zwolnienia podmiotowego z VAT nie muszą bowiem opodatkowywać towarów pozostałych na dzień likwidacji (art. 14 ust. 2 ustawy o VAT).

Należy pamiętać, że rezygnacja ze statusu czynnego podatnika VAT spowoduje zmianę przeznaczenia towaru i również w tym przypadku może być konieczna korekta odliczonego VAT, jeśli rezygnacja ta jest dokonywana w okresie korekty (przykład 3).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.)