Poradnik VAT nr 2 (338) z dnia 20.01.2013

Stawki VAT w 2013 r.

Generalną zasadą, zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o VAT, jest opodatkowanie towarów i usług stawką podstawową, która w 2013 r. nadal wynosi 23%. Dla pewnych towarów i usług ustawodawca przewidział jednak niższe stawki podatkowe w wysokości: 8%, 5%, 0% oraz zwolnienie z VAT.

Nadmienić również należy, że w 2013 r.:

• zryczałtowany VAT od usług taksówek osobowych wynosi 4% oraz
   
• zryczałtowany zwrot podatku przysługujący rolnikom ryczałtowym wynosi 7%.

Powyższe stawki określone zostały w art. 114 ust. 1 i art. 115 ust. 2 w związku z art. 146a ustawy o VAT.

W 2013 r. stawki oraz zwolnienie z podatku VAT określone są w następujących przepisach:

• w ustawie o VAT:
   
  • art. 41, art. 146a i załączniki nr 3 oraz nr 10,
     
  • art. 43-art. 82 i załącznik nr 7,
     
  • art. 83 ust. 1 i załącznik nr 8,
     
  • art. 114 ust. 1,
     
  • art. 119 ust. 7-8,
     
  • art. 120 ust. 2 i 3,
     
  • art. 122,
     
  • art. 129 ust. 1;
     
• w rozporządzeniu w sprawie VAT:
   
  • § 7 i załącznik nr 1, 
     
  • § 7a, 
     
  • § 8-§ 17
     
  • § 43-§ 46.

Jeżeli wykonywana przez podatnika czynność nie jest wymieniona w ww. przepisach szczególnych ustawy lub rozporządzenia - jako podlegająca obniżonej stawce VAT - to do jej opodatkowania należy zastosować stawkę podstawową.

Uwaga

Na podstawie ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (ustawa obecnie oczekuje na publikację w Dzienniku Ustaw), od 1 kwietnia 2013 r. wejdą w życie przepisy podwyższające stawki VAT na niektóre towary i usługi wymienione w załączniku nr 3 i 10 do ustawy o VAT. Pierwszy z nich stanowi wykaz towarów i usług opodatkowanych obecnie 8% VAT, natomiast drugi opodatkowanych 5% VAT. Znowelizowany został także art. 43 ustawy o VAT zawierający zwolnienia z VAT o charakterze przedmiotowo-podmiotowym.

O wprowadzonych zmianach piszemy w dalszej części niniejszego artykułu.

1. Towary i usługi opodatkowane stawką VAT 8%

Na podstawie art. 41 ust. 2 ustawy o VAT w związku z art. 146a pkt 2 ustawy o VAT, stawkę 8% stosuje się do towarów i usług wymienionych w załączniku nr 3 z zastrzeżeniem art. 41 ust. 12 i art. 114 ust. 1.

Załącznik nr 3 obejmuje obszerną listę artykułów spożywczych, nawozów, towarów związanych z ochroną zdrowia, towarów przeznaczonych do ochrony przeciwpożarowej opodatkowanych stawką VAT 8% (poz. 1-134).

Usługi opodatkowane 8% stawką VAT wymienione są z kolei w pozycjach 135-187 załącznika nr 3 i są to m.in.: usługi związane z rolnictwem, leśnictwem, usuwanie odpadów, transport, zakwaterowanie, wstęp na imprezy sportowe, rekreacyjne, kulturalne.

• Stawką 8% do 31 marca 2013 r. opodatkowana jest sprzedaż wełny szarpanej (poz. 24 załącznika nr 3 - PKWiU ex 10.1). Od 1 kwietnia 2013 r. dostawa wełny szarpanej podlegać będzie opodatkowaniu 23% stawką VAT.
   
• Dostawa wyrobów sztuki ludowej oraz rękodzieła i rzemiosła ludowego i artystycznego, które posiadają atest Krajowej Komisji Artystycznej i Etnograficznej od 1 kwietnia 2013 r. będzie podlegać opodatkowaniu stawką podstawową, tj. 23%. W załączniku nr 3 uchylono bowiem pozycje od 108 do 128, które do końca marca 2013 r. obniżają stawkę VAT np. na niektóre obrusy i serwety, wyroby wyposażenia wnętrz, inne wyroby koronkowe czy rękodzieła ludowego i artystycznego.
   
• Z dniem 1 kwietnia 2013 r. z preferencyjnej stawki VAT wyłączono usługi związane z filmami, nagraniami wideo, projekcją filmów itp. poprzez uchylenie poz. 164-168 załącznika. Oznacza to, że zostaną one objęte stawką podstawową.
   
• Zmianie ulegnie brzmienie poz. 169 ww. załącznika, który do 31 marca 2013 r. obniża do 8% stawkę VAT na usługi radia i telewizji kablowej - PKWiU ex 61.10.5 (obniżona stawka nie dotyczy usług reklamowych i promocyjnych). Wobec powyższego 8% stawka VAT od 1 kwietnia 2013 r. dotyczyć będzie usług, innych niż usługi elektroniczne, polegających na umożliwieniu odbioru programów telewizyjnych i radiowych w rozumieniu przepisów o radiofonii i telewizji, za pomocą urządzeń odbiorczych, z wyłączeniem usług polegających na wypożyczaniu filmów i audycji w wybranym przez korzystającego z usługi czasie (bez względu na symbol PKWiU), z zastrzeżeniem, że nie dotyczy ona usług reklamowych i promocyjnych.
   
• Uchylone zostaną pozycje od 170 do 172 załącznika nr 3. W związku z tym usługi udostępniania programów radiowych i telewizyjnych realizowanych za pomocą sieci telekomunikacji ruchomej, oraz za pomocą satelity od 1 kwietnia 2013 r. opodatkowane będą stawką 23%.

Bez zmian pozostają pozostałe przepisy regulujące stosowanie obniżonej do 8% stawki VAT:

• Przepis art. 41 ust. 12 ustawy o VAT dotyczący stosowania 8% stawki VAT w przypadku dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym.
   
• Zapis § 7 ust. 1 pkt 2 i 3 rozporządzenia w sprawie VAT określający 8% stawkę podatku na roboty konserwacyjne dotyczące budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, a także:
   
  • obiektów budownictwa mieszkaniowego, o których mowa w art. 2 pkt 12 ustawy o VAT, lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych,
     
  • lokali mieszkalnych w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 12.
     
• Art. 120 ust. 2 i 3, zgodnie z którym stawkę 8% stosuje się do importu dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich, antyków oraz do dostawy dzieł sztuki dokonywanej przez podmioty określone w tym przepisie oraz do wewnątrzwspólnotowego nabycia dzieł sztuki.
   
• Rozdział 4 rozporządzenia w sprawie VAT, tj. § 7 oraz załącznik nr 1 do tego rozporządzenia zawiera listę towarów i usług, do których stosuje się stawkę 8%. W załączniku wymieniono m.in. trzmiele, entomofagi - wyłącznie stawonogi i nicienie oraz określone artykuły sanitarne, w przypadku gdy są one przedmiotem dostawy, wewnątrzwspólnotowego nabycia oraz importu oraz usługi m.in. związane z wyżywieniem (z wyłączeniem niektórych towarów spożywczych), usługi naprawy obuwia, odzieży, rowerów oraz usługi fryzjerskie.

2. Towary opodatkowane stawką 5%

Obniżona do 5% stawka VAT obowiązuje na podstawie art. 41 ust. 2a ustawy o VAT. Lista towarów objęta tą stawką znajduje się w załączniku nr 10 ustawy o VAT.

Stawką 5% VAT opodatkowane są m.in.: rośliny inne niż wieloletnie, zwierzęta żywe, ryby, mięso, oleje, przyprawy, wyroby mleczarskie, owoce, soki z owoców i warzyw, pieczywo świeże, pieczywo chrupkie oraz tosty z chleba i podobne tosty, chleb przaśny (maca) i bułka tarta, makarony, pierogi, kluski i podobne wyroby mączne, kuskus, gotowe posiłki i dania, z wyłączeniem produktów o zawartości alkoholu powyżej 1,2%.

Ponadto w załączniku tym, jako opodatkowane według stawki 5%, wymienia się także książki drukowane oznaczone stosowanymi symbolami ISBN, mapy wytwarzane metodami poligraficznymi (z wyłączeniem ulotek), wydawnictwa w alfabecie Braille'a, książki wydawane na dyskach, taśmach i innych nośnikach (oznaczone symbolami ISBN), czasopisma specjalistyczne oraz nuty w formie drukowanej.

Bez zmian pozostaje przepis § 7a rozporządzenia w sprawie VAT, obniżający do 5% stawkę VAT dla dostawy, wewnątrzwspólnotowego nabycia oraz importu m.in. wyrobów seropodobnych (analogów serów) - nadających się do spożycia przez ludzi (PKWiU ex 10.89.19.0), (CN x 2106).

• Od 1 kwietnia 2013 r. podstawową 23% stawką VAT opodatkowane będą odpady zwierzęce surowe, niejadalne (PKWiU ex 10.11.60.0) - z wyjątkiem jelit, pęcherzy i żołądków (poz. 24 załącznika nr 3 oraz poz. 17 załącznika nr 10).
   
• Zmianie ulegnie brzmienie zapisu zawartego w poz. 31 załącznika nr 10 (oraz odpowiednio poz. 52 załącznika nr 3, określającego towary opodatkowanie 8% stawką VAT). Zmiana dotyczy pozostałych napojów bezalkoholowych (PKWiU ex 11.07.19.0.) wyłącznie m.in. niegazowanych napojów zawierających tłuszcz mlekowy. W związku z tym od 1 kwietnia 2013 r. sprzedaż napojów zawierających tłuszcz mlekowy, przy przygotowaniu których wykorzystywany jest napar z kawy lub herbaty, niezależnie od udziału procentowego tego naparu w przygotowanym napoju podlegać będzie 23% stawce VAT. Zmiana ta rozstrzyga dotychczasowe wątpliwości odnośnie stawki VAT na sprzedaż kawy cappuccino, czy latte.

3. Opodatkowanie towarów i usług stawką 0%

W myśl art. 41 ust. 3 i 4 ustawy o VAT, stawkę podatku VAT w wysokości 0% stosuje się w eksporcie i wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów, przy zachowaniu warunków określonych w art. 41 ust. 5 i 6 oraz art. 42 tej ustawy.

W art. 83 ustawy o VAT wymieniona jest szczegółowa lista towarów i usług objętych stawką 0%. Powyższy wykaz obejmuje m.in.:

• dostawy: różnego rodzaju statków dla armatorów morskich i części do tych statków, środków transportu lotniczego, towarów służących do zaopatrzenia statków i samolotów, towarów do wolnych obszarów celnych, towarów przeznaczonych do przerobu (uszlachetniania) na terytorium kraju, sprzętu komputerowego (wymienionego w załączniku nr 8),
   
• usługi w zakresie: kontroli ruchu lotniczego, obsługi lotów, ratownictwa morskiego, najmu (czarteru) środków transportu wodnego i lotniczego, obsługi statków, remontu statków oraz środków transportu lotniczego, organizacji eksportu i importu towarów, transportu międzynarodowego, przerobu (uszlachetniania) towarów,
   
• import: środków transportu morskiego i rybołówstwa oraz części do tych środków, środków transportu lotniczego używanych w lotnictwie cywilnym.

Na mocy art. 119 ust. 7 usługi turystyki, których podstawą opodatkowania jest marża, podlegają opodatkowaniu stawką 0%, jeżeli usługi nabywane od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty są świadczone poza terytorium Wspólnoty z zastrzeżeniem art. 119 ust. 8.

Na podstawie art. 129 ust. 1 stawkę 0% stosuje się do dostawy towarów, od których dokonano zwrotu podatku podróżnemu w systemie Tax Free, po spełnieniu warunków określonych w tym przepisie.

Stawkę 0% stosuje się również do towarów i usług ściśle wymienionych w § 8-§ 12 rozporządzenia w sprawie VAT.

4. Zwolnienia z podatku VAT

Zwolnieniu z VAT podlegają czynności wymienione w art. 43 ust. 1 pkt 2-41 wraz z warunkami i zastrzeżeniami określonymi w ust. 2-20 tego artykułu. Warunki korzystania ze zwolnień wymienionych w art. 43 ust. 1 określone są szczegółowo przez ustawodawcę (bez przytaczania symboli statystycznych) i dotyczą m.in.:

• dostawy: własnych produktów rolnych, znaczków pocztowych, ludzkich organów, krwi, złota dla NBP, budynków w ramach pierwszego zasiedlenia, produktów spożywczych dla organizacji pożytku publicznego,
   
• usług świadczonych przez spółdzielnie mieszkaniowe, techników dentystycznych,
   
• usług w zakresie ochrony zdrowia, usług edukacji, zakwaterowania w bursach i internatach, usług związanych ze sportem, kulturalnych, oraz dostawy towarów ściśle z tymi usługami związanej,
   
• usług w zakresie wynajmu nieruchomości mieszkalnych, usług ubezpieczeniowych, udzielania kredytów, usług w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych.

Obecnie na mocy art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT zwolniona z VAT również jest dostawa terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane oraz przeznaczone pod zabudowę.

Uwaga

Od 1 kwietnia 2013 r. zmieni się brzmienie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT, wprowadzając zwolnienie od podatku dla dostawy terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane.

Zmiana ta jest związana z dodaniem pkt 33 w art. 2 ustawy o VAT (obowiązującym od 1 kwietnia br.) zawierającym definicję terenów budowlanych. W myśl tego przepisu będą to grunty przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu - zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Na mocy art. 43 ust. 1 pkt 17 ustawy o VAT do 31 marca 2013 r. korzystają ze zwolnienia z VAT usługi pocztowe oraz dostawa towarów ściśle związana z tymi usługami - realizowane przez operatora obowiązanego do świadczenia powszechnych usług pocztowych.

Uwaga

Od 1 kwietnia 2013 r. na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 17 ustawy zwolnione z VAT będą powszechne usługi pocztowe świadczone przez operatora obowiązanego do świadczenia takich usług, oraz dostawa towarów ściśle z tymi usługami związana.

Nadmienić także należy, że z początkiem kwietnia br. zostanie uchylony art. 43 ust. 8 ustawy o VAT definiujący pojęcie zarządzania, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 tej ustawy.

W art. 44 ustawy określono natomiast zwolnienia, które dotyczą wewnątrzwspólnotowego nabycia:

1) towarów wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 5-8,

2) towarów, których import na warunkach określonych w przepisach dotyczących importu towarów byłby zwolniony od podatku oraz

3) towarów, o których mowa w art. 36 ust. 1 (objętych na terytorium innego państwa członkowskiego jedną z procedur celnych).

Przy czym z dniem 1 kwietnia br. moc obowiązującą utraci ww. pkt 3 art. 44 ustawy o VAT.

Z kolei w art. 45-82 ustawy wymieniono szczegółowo zwolnienia z tytułu importu towarów, bez skrótowych odwołań do przepisów prawa celnego. Zwolnień z importu dotyczy również załącznik nr 7 do ustawy, który jest wykazem towarów produkowanych przez ONZ takich jak filmy edukacyjne, kroniki filmowe, zapisane nośniki dźwięku, wzory, modele, makiety itd. przeznaczone do celów pokazowych - bez względu na cel, w jakim mają być wykorzystane.

Zwolnieniu z VAT stosownie do art. 122 tej ustawy podlega również dostawa, wewnątrzwspólnotowe nabycie i import złota inwestycyjnego.

Ponadto zwolnienia z VAT przysługują także na mocy § 13 ust. 1 pkt 1-27 rozporządzenia w sprawie VAT i dotyczą m.in.: dzierżawy gruntów rolniczych, dostawy używanych samochodów osobowych, usług zarządzania nieruchomościami mieszkalnymi.

Uwaga

Z dniem 1 stycznia 2013 r. uchylono § 13 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia w sprawie VAT, zgodnie z którym zwolnieniu z VAT do końca 2012 r. podlegały usługi zarządzania narodowymi funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu przepisów o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji.

W § 14 i § 15 rozporządzenia w sprawie VAT określone są dodatkowo zwolnienia dotyczące importu towarów.

W myśl § 16 ww. rozporządzenia, zwolnieniu z podatku podlega wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów przemieszczonych na terytorium kraju przez podatnika podatku od wartości dodanej lub na jego rzecz, w przypadku gdy na terytorium kraju na tych towarach mają zostać wykonane usługi na rzecz tego podatnika.

Zgodnie zaś z § 17, zwolnieniu od VAT podlega wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów wprowadzanych do składu celnego. Warunki stosowania tego zwolnienia określone są w ust. 2 wymienionego paragrafu.

Nadmienić w tym miejscu należy, że nowelizacja ustawy o VAT dokonana ustawą z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, wprowadziła również inne zmiany w zakresie stosowania zwolnienia z VAT dla wybranych towarów bądź świadczonych usług, które jednak zaczną obowiązywać z początkiem 2014 r. O zmianach tych będziemy Państwa informować w kolejnych numerach Poradnika VAT.