Problemy z ustaleniem obowiązku podatkowego przy usługach turystyki

Przypomnijmy, że podstawą opodatkowania usług turystycznych jest marża pomniejszona o kwotę podatku. Marżę stanowi natomiast różnica między kwotą, którą ma zapłacić nabywca usługi, a faktycznymi kosztami poniesionymi przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty (art. 119 ust. 2 ustawy o VAT). Do ustalenia marży (i podstawy opodatkowania) konieczne jest zatem posiadanie wszystkich faktur (rachunków) kosztowych, czyli ustalenie wartości kosztów poniesionych w celu zorganizowania usługi turystycznej. W praktyce często się zdarza, że na moment wykonania usługi łączna wartość tych kosztów nie jest jeszcze znana.

Marżę można ustalić dopiero wówczas, gdy podatnik uzyska już ostateczne informacje dotyczące wartości wszystkich usług zakupionych dla bezpośredniej korzyści turysty.

Obowiązujące do końca 2013 r. przepisy pozwalały na przesunięcie terminu powstania obowiązku podatkowego w VAT do momentu, w którym podatnik mógł bez problemu ustalić kwotę marży.

Nowe regulacje takiej możliwości nie dają. W większości przypadków wyliczona na dzień powstania obowiązku podatkowego marża nie będzie odpowiadała rzeczywistej marży uzyskanej przy świadczeniu danej usługi turystycznej. To z kolei zmuszać będzie podatników do sukcesywnego korygowania rozliczeń podatku VAT.

Dodatkowe trudności z ustaleniem marży mają związek z wydłużeniem terminu wystawiania faktur. Od 1 stycznia 2014 r. fakturę - co do zasady - wystawia się do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu wykonania usługi. Regulacja ta w praktyce może spowodować, że faktury dokumentujące nabycie towarów i usług dla bezpośredniej korzyści turysty, biura podróży będą otrzymywać później niż dotychczas. W konsekwencji prawidłowe i terminowe rozliczenie podatku VAT przez te biura będzie w praktyce bardzo utrudnione, a w większości przypadków niemożliwe.

Do końca 2013 r. otrzymanie zaliczki na poczet usług turystycznych nie wiązało się z powstaniem obowiązku podatkowego w VAT. Od 1 stycznia 2014 r., w myśl art. 19a ust. 8 ustawy o VAT, jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty. Jest to zasada ogólna, która - zgodnie z założeniami - dotyczy od 1 stycznia 2014 r. również usług turystyki.

W praktyce, otrzymanie zaliczki na poczet usługi turystycznej, która będzie dopiero miała miejsce w przyszłości, uniemożliwia wyliczenie marży na dzień otrzymania zaliczki. Wysokość tej marży zależy bowiem od faktycznie poniesionych kosztów dla bezpośredniej korzyści turysty. Koszty te znane są dopiero najwcześniej w momencie wykonania usługi. Zatem prawidłowe opodatkowanie otrzymanych na poczet usług turystycznych zaliczek jest obecnie w zasadzie niemożliwe.

Konieczność opodatkowania zaliczek - jak wskazują biura turystyczne - może też przyczynić się do ich kłopotów finansowych. Z otrzymanych od klientów kwot opłacają one rezerwacje hoteli czy innych usług związanych z usługą turystyczną.

W związku z przedstawionymi powyżej wątpliwościami Polska Izba Turystyki pismem z dnia 13 grudnia 2013 r. zwróciła się do Ministerstwa Finansów o zachowanie dotychczasowych zasad opodatkowania, czyli prawa do ustalania obowiązku podatkowego od usług turystyki nie później niż 15. dnia od dnia wykonania usługi.

Jak argumentowała, te dodatkowe 15 dni jest niezbędne na zgromadzenie wszystkich dokumentów i do ustalenia prawidłowej kwoty marży i podatku. W przeciwnym razie początkowo ustalona marża (na dzień wykonania usługi) nie będzie odpowiadała marży rzeczywistej. Jej ostateczna wysokość będzie bowiem ustalona w późniejszym okresie, na podstawie sukcesywnie otrzymywanych dokumentów.

Polska Izba Turystyki w ww. piśmie wspomniała również o celu wprowadzenia szczególnej procedury VAT marża dla usług turystycznych, którym było uniknięcie trudności jakie mogłyby wyniknąć ze stosowania ogólnych zasad opodatkowania. Również Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 16 marca 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 211/07 podkreślił, że opodatkowanie marży od świadczenia usług turystyki jest wyjątkiem od zasad ogólnych i ma stanowić udogodnienie dla podmiotów świadczących usługi turystyczne.

Pismo Polskiej Izby Turystyki do Ministerstwa Finansów w sprawie zachowania dotychczasowych zasad opodatkowania usług turystyki dostępne jest na stronie internetowej www.pit.org.pl. Podatnikom świadczącym ww. usługi nie pozostaje nic innego jak śledzić, czy postulaty w nim zawarte zostaną uwzględnione i czy w trakcie roku zostaną wprowadzone tu pewne uproszczenia.

W tej chwili jedynym rozwiązaniem ułatwiającym w pewien sposób prawidłowe rozliczenie podatku VAT od świadczonych usług wydaje się kwartalne rozliczanie podatku VAT. To pozwoli zminimalizować problemy związane z prawidłowym ustaleniem marży. Najrozsądniejszym wydaje się jednak odpowiednie zmodyfikowanie przepisów ustawy, bądź też - co jest bardziej realne - zmiana momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu usług turystycznych opodatkowanych w systemie marży w drodze rozporządzenia.