Obowiązek podatkowy w VAT w pytaniach i odpowiedziach

Wykonaliśmy usługę budowlaną w dniu 24 lutego 2025 r., jednak protokół odbioru został podpisany dopiero 18 marca br. Fakturę wystawiliśmy w dniu podpisania protokołu odbioru, jednak jako datę wykonania usługi wskazaliśmy 24 lutego 2025 r. Kiedy w tej sytuacji należy odprowadzić podatek VAT z tytułu tej usługi?

W przypadku świadczenia przez podatnika VAT usług budowlanych i budowlano-montażowych na rzecz innego podatnika podatku VAT, podatku od wartości dodanej czy podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem, obowiązek podatkowy powstaje zasadniczo z chwilą wystawienia faktury (art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a) ustawy o VAT).

Jeżeli jednak podatnik nie wystawił faktury lub wystawił ją z opóźnieniem (art. 19a ust. 7 ustawy o VAT), to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminów wystawienia faktury określonych w art. 106i ust. 3 i 4, czyli w przypadku usług budowlanych 30. dnia od dnia wykonania usług.

Ustawodawca nie uzależnił momentu powstania obowiązku podatkowego od podpisania protokołu odbioru robót budowlanych. Data podpisania tego protokołu nie ma również wpływu na to, kiedy podatnik powinien rozliczyć VAT z tytułu wykonanej usługi. Zatem przez wykonanie usługi budowlanej należy rozumieć faktyczne jej wykonanie - czyli zrealizowanie przez usługodawcę wszystkich czynności składających się na usługę. Jeżeli zatem strony ustalają zakres robót przewidzianych do wykonania w danym miesiącu i ich wykonanie w tym miesiącu zostaje zakończone, to niezależnie od terminu podpisania protokołu odbioru, datą wykonania usługi będzie termin zakończenia prac określonych w umowie.

]

Wzory faktur dostępny w programie DRUKI Gofin w dziale Podatek VAT

W sytuacji przedstawionej w pytaniu usługa została wykonana w dniu 24 lutego 2025 r., w związku z tym podatnik prawidłowo taką datę wykonania usługi wpisał na fakturze. Najpóźniej w trzydziestym dniu od tej daty należało wystawić fakturę. Ostateczną datą na wystawienie faktury jest więc 26 marca 2025 r., niezależnie od daty podpisania protokołu odbioru robót. Jeżeli faktura zostałaby wystawiona 24 lutego br. (w dniu zakończenia usługi), to obowiązek podatkowy powstałby w lutym, natomiast w sytuacji gdy faktura została wystawiona w marcu, obowiązek podatkowy powstał w marcu - z chwilą jej wystawienia.

Reasumując, obowiązek podatkowy w przypadku usług budowlanych świadczonych na rzecz czynnych podatników VAT powstaje z chwilą wystawienia faktury. Fakturę należy wystawić nie później niż 30. dnia od dnia wykonania usługi. Jako datę wykonania usługi na fakturze należy wpisać datę faktycznego zakończenia usługi, a nie dzień, w którym podpisano protokół odbioru. W rozstrzyganej zatem sprawie VAT należny z tytułu świadczenia usługi, o której mowa należy rozliczyć za marzec 2025 r.

Spółka oddała do sprzedaży komisowej samochód. Sprzedaż towaru przez komisanta miała miejsce 26 lutego 2025 r. Należność z tytułu tej sprzedaży spółka otrzymała 11 marca br. Kiedy powinna wykazać obowiązek podatkowy od tej transakcji?

Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

wydanie towarów na podstawie umowy komisu: między komitentem a komisantem, jak również wydanie towarów przez komisanta osobie trzeciej,
wydanie towarów komitentowi przez komisanta na podstawie umowy komisu, jeżeli komisant zobowiązany był do nabycia rzeczy na rachunek komitenta.

W myśl głównej zasady wyrażonej w art. 19a ust. 1 ustawy o VAT, obowiązek podatkowy powstaje, co do zasady, z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. Natomiast, jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty (z wyjątkami wskazanymi w art. 19a ust. 8 ustawy o VAT). Jednakże moment powstania obowiązku podatkowego u komitenta reguluje art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. a) ustawy o VAT, zgodnie z którym w przypadku wydania towarów przez komitenta komisantowi na podstawie umowy komisu, obowiązek podatkowy po stronie komitenta powstaje z chwilą otrzymania przez niego całości lub części zapłaty.

Oznacza to, że jeżeli spółka otrzymała od komisanta należność za sprzedany samochód w dniu 11 marca 2025 r., to w tym dniu powstał u niej obowiązek podatkowy w VAT.

Kiedy powstaje obowiązek podatkowy dla usługi wywozu nieczystości szambiarką - w momencie wystawienia faktury czy wykonania usługi?

W myśl art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. b) ustawy o VAT, z tytułu świadczenia usług wymienionych w poz. 24-37, 50 i 51 załącznika nr 3 do ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury (reguła ta nie dotyczy importu usług). Fakturę należy wystawić nie później niż z upływem terminu płatności (art. 106i ust. 3 pkt 4 ustawy o VAT). Jeżeli w tym terminie faktura nie będzie wystawiona, obowiązek podatkowy powstanie z upływem terminu płatności (art. 19a ust. 7 ustawy o VAT). Usługi związane z odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków (PKWiU ex 37) wymienione są w pozycji 26 załącznika nr 3 do ustawy o VAT zawierającego towary i usługi opodatkowane 8% stawką podatku VAT.

W sytuacji przedstawionej w pytaniu, obowiązek podatkowy dla świadczonej usługi wywozu nieczystości powstanie z chwilą wystawienia faktury z tego tytułu, jednak nieprzekraczalnym momentem jest upływ terminu płatności.

Jestem czynnym podatnikiem VAT. Prowadzę na terytorium kraju sieć sklepów jubilerskich. Zamierzam sprzedawać bony (karty podarunkowe), które będą upoważniały do nabycia dowolnych, oferowanych w moich salonach towarów w określonym terminie. Wszystkie towary objęte są stawką VAT w wysokości 23%. Czy sprzedaż takich bonów podlega opodatkowaniu VAT? Jeśli tak, to w którym momencie należy ustalić obowiązek podatkowy?

Organy podatkowe w wydawanych interpretacjach indywidualnych wskazują, że bonem, o którym mowa w art. 2 pkt 41 ustawy o VAT może być wydrukowany voucher, karta podarunkowa czy karta elektroniczna.

Ustawodawca wyróżnia dwa rodzaje bonów, tj.:

bon jednego przeznaczenia (bon SPV) - jest to bon, w przypadku którego miejsce dostawy towarów lub świadczenia usług, których bon dotyczy, oraz kwota VAT należnego, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze z tytułu dostawy tych towarów lub świadczenia tych usług są znane w chwili emisji tego bonu (przy czym emisja bonu to pierwsze wprowadzenie bonu do obrotu),
bon różnego przeznaczenia (bon MPV) - jest to bon inny niż bon jednego przeznaczenia.

Zatem o kwalifikacji bonu decyduje to, czy w momencie jego emisji dostępnych jest wystarczająco dużo informacji, by stwierdzić, gdzie ma nastąpić opodatkowanie podatkiem VAT i w jakiej kwocie. Jeżeli bowiem w momencie emisji bonu można określić jego miejsce opodatkowania oraz wysokość podatku należnego, to mamy do czynienia z bonem jednego przeznaczenia. W pozostałych przypadkach mamy do czynienia z bonami różnego przeznaczenia.

W przypadku bonów, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania:

transferu bonu (tj. emisji oraz każdego przekazania bonu po jego emisji) - w odniesieniu do bonów jednego przeznaczenia,
dostawy towarów lub wykonania usługi, których dotyczy bon - w odniesieniu do bonów różnego przeznaczenia.

Jeśli więc podatnik posiada wiedzę o wysokości podatku należnego, a także miejscu wydania i realizacji bonów, to stanowią one bony jednego przeznaczenia podlegające opodatkowaniu VAT (SPV), dla których obowiązek podatkowy w podatku VAT powstaje, zgodnie z art. 19a ust. 1a ustawy o VAT, czyli z chwilą dokonania transferu bonu, czyli emisji przedmiotowego bonu (z chwilą sprzedaży przez podatnika bonów ich nabywcom w zamian za zapłatę, tj. z chwilą wprowadzenia tych bonów do obrotu).

Prowadzę działalność gospodarczą opodatkowaną VAT. Świadczę również usługi ubezpieczeniowe na rzecz firm i osób prywatnych, które są zwolnione z VAT na mocy art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy. Kiedy powstaje obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usług ubezpieczeniowych?

Zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e) ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty z tytułu świadczenia usług zwolnionych od podatku, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37-41 ustawy o VAT. Zatem ustawodawca dla usług ubezpieczeniowych, usług reasekuracyjnych i usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usług świadczonych przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji wskazał szczególny moment powstania obowiązku podatkowego.

Zatem w przypadku świadczenia usług ubezpieczeniowych (zwolnionych z podatku na mocy art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy), obowiązek podatkowy powstaje w miesiącu (kwartale), w którym została dokonana zapłata za te usługi.