Wystawianie faktur dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej

W ramach prowadzonej działalności spółka (czynny podatnik VAT) świadczy usługi w zakresie dostarczania wody m.in. na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Czy od 1 stycznia 2014 r. możemy wystawiać faktury osobom prywatnym z tytułu świadczonych przez nas usług?

Ustawodawca, w art. 106b ust. 1 ustawy o VAT określił, w jakich przypadkach należy wystawić fakturę dokumentującą transakcję sprzedaży.

W myśl tego przepisu, podatnik zobowiązany jest wystawić fakturę dokumentującą:

1) sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2 ustawy dokonywane na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem (w uproszczeniu mówiąc w przypadku sprzedaży na rzecz innego przedsiębiorcy),

2) sprzedaż wysyłkową z terytorium kraju i sprzedaż wysyłkową na terytorium kraju na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;

3) wewnątrzwspólnotową dostawę towarów na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;

4) otrzymanie całości lub części zapłaty przed dokonaniem czynności, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyjątkiem przypadku, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub czynności, dla których obowiązek podatkowy powstanie zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4.

Zatem obecnie (podobnie jak miało to miejsce w stanie prawnym obowiązującym do końca 2013 r.) - co do zasady - nie ma obowiązku wystawiania faktur na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej.

Niemniej jednak, jeśli nabywca (tj. osoba prywatna) w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dokonano sprzedaży, wystąpi z żądaniem wystawienia faktury, sprzedawca dokument taki musi wystawić. Zasada ta nie dotyczy jednak czynności wymienionych w art. 19a ust. 5 pkt 4 ustawy o VAT (media, najem, usługi ochrony osób itp.).

Powyższe wynika z brzmienia art. 106b ust. 3 pkt 1 ustawy w myśl którego, obowiązek wystawienia faktury w przypadku zgłoszenia żądania do jej wystawienia w ciągu 3 miesięcy licząc, od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty dotyczy czynności, o których mowa w art. 106b ust. 1 pkt 1 z wyłączeniem czynności, o których mowa w art. 19a ust. 5 pkt 4, oraz otrzymania całości lub części zapłaty przed ich wykonaniem, z wyjątkiem przypadku gdy zapłata dotyczyć będzie wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów - jeżeli obowiązek wystawienia faktury nie wynika z art. 106b ust. 1.

Odnosząc powyższe do zadanego pytania stwierdzić należy, że w 2014 r. dostawa mediów (do których zaliczamy usługi dostarczania wody) na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej zwolniona jest z obowiązku dokumentowania fakturą - nawet w przypadku, gdy nabywca zażąda jej wystawienia. Nie oznacza to jednak, że takiego dokumentu wystawić nie można. Przyjęty sposób dokumentowania czynności o których mowa, na rzecz osób prywatnych zależy od indywidualnych uregulowań obowiązujących w danej jednostce.

W tym miejscu należy mieć również na uwadze, iż w zależności od sposobu dokumentowania ww. czynności, różny będzie moment powstania obowiązku podatkowego w tym zakresie.

Od 2014 r. moment powstania obowiązku podatkowego w VAT przy dostawie mediów zależy przede wszystkim od daty wystawienia faktury. Zgodnie bowiem z art. 19a ust. 5 pkt 4 ustawy o VAT, obowiązek podatkowy w przypadku świadczenia usług telekomunikacyjnych i radiokomunikacyjnych, usług wymienionych w poz. 140-153, 174 i 175 załącznika nr 3 do ustawy, powstaje zasadniczo z chwilą wystawienia faktury.

Jeżeli podatnik nie wystawi faktury, bądź też wystawi ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstaje z upływem terminu płatności.

W rozstrzyganej sprawie, dla dostawcy wody, brak obowiązku wystawienia faktury dla odbiorców będącymi osobami prywatnymi jest korzystniejsze, bowiem obowiązek podatkowy wówczas będzie rozpoznawał z chwilą upływu terminu płatności.

Przykład

Spółka świadczy usługi w zakresie dostawy wody na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Swoim odbiorcom przesyła tzw. prognozy zużycia wody w danym okresie, w których ustala terminy płatności przypadające w kolejnych miesiącach 2014 r. Spółka nie wystawia faktur, zatem obowiązek podatkowy powstawał będzie we wskazanych kolejno terminach płatności. Gdyby dostawca zdecydował się - mimo braku takiego obowiązku - na udokumentowanie dostawy wody na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności fakturą, wówczas jej wystawienie spowoduje, że po stronie dostawcy powstanie obowiązek podatkowy w VAT.