Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 6 (797) z dnia 20.02.2013

Rezygnacja ze zwolnienia z VAT w roku rozpoczęcia działalności gospodarczej

Rozpocząłem działalność gospodarczą w styczniu 2013 r., wybierając zwolnienie podmiotowe z VAT. Jest to jednak dla mnie niekorzystne i chciałbym rozliczać VAT. Czy mogę zrezygnować ze zwolnienia z VAT w trakcie roku, czy będzie to możliwe dopiero od początku 2014 r.?

Przypomnijmy, że podatnik rozpoczynający w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności opodatkowanych jest zwolniony od podatku, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 150.000 zł. Wynika to z art. 113 ust. 9 ustawy o VAT. Wprawdzie w tym przepisie jest mowa o "przewidywanej" wartości sprzedaży, to w praktyce nawet jeżeli przewidywania podatnika nie spełnią się, nie ma podstaw do kwestionowania wyboru zwolnienia podmiotowego z VAT. Istotne jest tylko, że jeżeli ww. limit (liczony proporcjonalnie) zostanie przekroczony w trakcie roku, podatnik utraci zwolnienie z momentem przekroczenia tej kwoty. Opodatkowaniu podlegać będzie natomiast nadwyżka sprzedaży ponad ww. limit.

Warto też podkreślić, że zwolnienia podmiotowego nie mogą stosować podatnicy dokonujący dostaw lub świadczący usługi, o których mowa w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT (np. świadczący usługi prawnicze, w zakresie doradztwa, itp.). Zakładamy jednak, że to nie ma zastosowania w przedmiotowej sprawie.

Podatnicy mogą zrezygnować ze zwolnienia podmiotowego z VAT, pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym rezygnują ze zwolnienia, z tym że w przypadku podatników rozpoczynających w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności opodatkowanych, zawiadomienie musi nastąpić przed dniem wykonania pierwszej ww. czynności (art. 113 ust. 4 ustawy o VAT).

Przepisy nie stanowią, w jakiej formie powinno być dokonane ww. zawiadomienie (poza wskazaniem, że ma mieć formę pisemną). W praktyce przyjęło się, że wystarczające jest złożenie zgłoszenia rejestracyjnego (aktualizacyjnego). Obowiązek złożenia takiego zgłoszenia, w przypadku rezygnacji ze zwolnienia podmiotowego z VAT, wynika z art. 96 ust. 5 pkt 3 i 4 ww. ustawy. Zgodnie z tym przepisem, ww. zgłoszenie należy złożyć:

1) przed początkiem miesiąca, w którym podatnik rezygnuje ze zwolnienia, o którym mowa np. w art. 113 ust. 1,

2) przed dniem wykonania pierwszej czynności opodatkowanej, w przypadku rezygnacji ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 9.

Z pytania wynika, że podatnik ma wątpliwości, czy skoro rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej (i dokonywanie sprzedaży) w 2013 r., wybierając zwolnienie z VAT, to czy może zrezygnować z tego zwolnienia już w bieżącym roku. Wątpliwości te biorą się zapewne z faktu, że przepisy nakazują podatnikom rozpoczynającym w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności opodatkowanych złożenie zawiadomienia o rezygnacji ze zwolnienia z VAT przed dniem wykonania pierwszej ww. czynności.

WAŻNE: Organy podatkowe wyjaśniają jednak, że każdy podatnik może "przejść" na VAT (i stać się czynnym podatnikiem VAT) od początku dowolnego miesiąca - bez względu na to, czy rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej i wykonywanie czynności opodatkowanych w danym roku, czy znacznie wcześniej.

Przykładowo - Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 30 czerwca 2009 r., nr ITPP2/443-313/09/PS uznał, że w pierwszej części art. 113 ust. 4 ustawy o VAT ustawodawca określił generalną zasadę pozwalającą każdemu podatnikowi zwolnionemu podmiotowo z VAT zrezygnować z tego zwolnienia. Druga część tego przepisu, która nakazuje złożenie ww. zawiadomienia przed dniem wykonania pierwszej czynności opodatkowanej dotyczy tylko podatników, którzy jeszcze nie rozpoczęli wykonywania tych czynności. Dyrektor Izby Skarbowej wyjaśnił:

"(…) obowiązek zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji ze zwolnienia od podatku od towarów i usług przed wykonaniem pierwszej czynności określonej w art. 5 ww. ustawy (o VAT - przyp. red.) dotyczy jednorazowej, niepowtarzalnej sytuacji, tj. pierwszej czynności, którą podatnik rozpoczyna wykonywanie czynności określonych w art. 5 powołanej ustawy w trakcie roku podatkowego. Jeżeli moment ten minie - w sprawie rezygnacji ze zwolnienia od podatku podatnika zaczyna obowiązywać generalna zasada określona w części pierwszej przepisu, czyli obowiązek zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym podatnik rezygnuje ze zwolnienia. (…)"

WAŻNE: Podatnik, który zrezygnuje ze zwolnienia z VAT, za zgodą naczelnika urzędu skarbowego może "odzyskać" nieodliczony VAT od zakupionych zapasów towarów posiadanych w dniu, w którym zrezygnował ze zwolnienia z VAT (art. 113 ust. 5 w związku z ust. 7 ustawy o VAT).

W tym celu powinien sporządzić spis z natury ww. towarów i przedłożyć go w urzędzie skarbowym w terminie 14 dni, licząc od dnia rezygnacji ze zwolnienia z VAT.

Są pewne wątpliwości, czy ww. spisem z natury należy objąć tylko towary handlowe, czy również środki trwałe i wyposażenie. Wydaje się, że tylko towary handlowe, gdyż tylko one mogą stanowić "zapasy towarów". Nie oznacza to jednak, że VAT naliczony od środków trwałych czy wyposażenia zakupionych w okresie, kiedy podatnik korzystał ze zwolnienia podmiotowego z VAT, bezpowrotnie "przepada". Naszym zdaniem, w tym przypadku można "odzyskać" nieodliczony VAT (lub jego część), poprzez korektę podatku dokonaną w trybie art. 91 ustawy o VAT (korekta w związku ze zmianą przeznaczenia towarów). Podobnie uznał również NSA w wyroku z 11 maja 2012 r., sygn. akt I FSK 1045/11.

Uwaga! Od 1 stycznia 2014 r. nie będzie już konieczności sporządzania spisu z natury (i przekazywania go do urzędu skarbowego) w celu "odzyskania" VAT od zapasów towarów w związku z rezygnacją ze zwolnienia podmiotowego z VAT (lub utratą do niego prawa).