Usługi konserwatora zabytków są zwolnione z VAT

Zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b) ustawy o VAT podlegają usługi konserwatorskie i restauratorskie, o ile mają charakter działalności twórczej i charakteryzują się indywidualnością. Zwolnienie to nie dotyczy natomiast przypadków, gdy prace konserwatorskie i restauratorskie obejmują jedynie czynności o charakterze czysto technicznym.

STAN FAKTYCZNY:

Podatnik we wniosku o interpretację wskazał, że od 1 marca 2009 r. prowadzi działalność w zakresie świadczenia usług konserwatorskich. W ewidencji działalności gospodarczej przedmiot działalności został zakwalifikowany jako 90.03.Z - Artystyczna i literacka działalność twórcza. Podatnik nie jest czynnym podatnikiem VAT. Jest on dyplomowanym konserwatorem dzieł sztuki z tytułem magistra sztuki o specjalności konserwacja i restauracja malarstwa i rzeźby polichromowanej. Zajmuje się konserwacją i restauracją wyposażenia wnętrz kościołów, tj. ołtarzy, malarstwa ściennego, jak również obiektów prywatnych.

Przeprowadzane prace, w szczególności w przypadku obiektów wpisanych do rejestru, wymagają sporządzenia dokumentacji konserwatorskiej, na którą składają się fotografie z poszczególnych etapów prac oraz wiele punktów opisowych: zagadnienia historyczne, analiza stylistyczna, analiza przeprowadzanych przy zabytku badań, opis przebiegu wszystkich czynności, a także zalecenia dla właściciela.

Podatnik wskazał, że wykonywane usługi, jako twórcy, artysty plastyka, konserwatora dzieł sztuki, są ściśle związane z kulturą. Prace konserwatorskie, jako jedna z dziedzin sztuk plastycznych, chronione są prawem autorskim, gdyż stanowią przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze. Po otrzymaniu wynagrodzenia za wykonanie prac prawa autorskie przenoszone są na zleceniodawcę. Prawo autorskie obejmuje również opracowywaną przez konserwatora dokumentację naukowo-historyczną. Podatnik wykonując prace konserwatorskie jest indywidualnym twórcą, artystą w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Jego zdaniem, usługi konserwacji dzieł sztuki, jako usługi kulturalne, świadczone przez indywidualnych twórców i artystów wykonawców w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych - w świetle art. 43 ust. 1 pkt 33 ustawy o VAT - podlegają zwolnieniu z VAT. Z uwagi na to, że organ podatkowy uznał stanowisko to za nieprawidłowe, podatnik złożył skargę do WSA, który uznał ją za zasadną. Skargę kasacyjną złożył organ podatkowy.

SĄD ORZEKŁ:

NSA skargę oddalił. W myśl art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b) ustawy o VAT zwalnia się od podatku usługi kulturalne świadczone przez indywidualnych twórców i artystów wykonawców, w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzane w formie honorariów, w tym za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania utworów. Jak wyjaśnił NSA, organ podatkowy wydając interpretację związany był tak zakreślonym przez stronę stanem faktycznym. Zatem Sąd za nieuprawnioną uznał ocenę tego organu podważającą status twórcy (w rozumieniu prawa autorskiego i praw pokrewnych), w odniesieniu do wykonywanych przez podatnika czynności. Jak wyjaśnił Sąd, w celu określenia kręgu podmiotów objętych zwolnieniem z art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b) ustawy o VAT ustawodawca odwołał się do przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wskazał bowiem, że zwolnienie dotyczy indywidualnych twórców i artystów wykonawców w rozumieniu przepisów tego prawa. Sąd zauważył, że ustawodawca posłużył się również pojęciem "honorarium", które generalnie oznacza wynagrodzenie za pracę w wolnych zawodach, a na gruncie statystyki definiowane jest natomiast wprost jako wynagrodzenie z tytułu korzystania albo rozporządzania prawami autorskimi albo pokrewnymi. Poprzez odesłanie do definicji twórców i artystów wykonawców obowiązującej na gruncie prawa autorskiego oraz posłużenie się pojęciem "honorarium", jako określeniem wynagrodzenia należnego z tytułu specyficznych czynności, ustawodawca jasno wskazał, że przedmiotowe zwolnienie dotyczy działalności twórczej o charakterze indywidualnym.

(wyrok NSA z dnia 12 września 2017 r., sygn. akt I FSK 18/16)

Komentarz redakcji

Warto wskazać, że kwestia zwolnienia usług konserwatorskich i restauratorskich z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b) ustawy o VAT była już przedmiotem rozstrzygnięć sądów administracyjnych. Orzecznictwo w tym zakresie jest co do zasady jednolite. Wyroki podobne do omówionego wydał NSA w dniu 5 grudnia 2013 r., sygn. akt I FSK 1750/12, oraz w dniu 9 listopada 2016 r., sygn. akt I FSK 558/15, jak też w dniu 11 maja 2017 r., sygn. akt I FSK 1649/15.