Zwolnienie z VAT ze względu na wielkość sprzedaży

1. Podmioty zwolnione z VAT – limit sprzedaży

Zwolnienie z podatku VAT o charakterze podmiotowym przysługuje podatnikom w odniesieniu do sprzedaży nieprzekraczającej łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł. W art. 113 ust. 1 ustawy o VAT wskazano, iż do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Zgodnie z art. 113 ust. 5 ustawy, jeżeli wartość sprzedaży zwolnionej od podatku przekroczy ww. limit, zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono ten limit.

Podatnicy, którzy rozpoczynają w ciągu roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu VAT, mogą również korzystać z ww. zwolnienia, jeżeli przewidywana przez nich wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 150.000 zł (art. 113 ust. 9 ustawy o VAT).

Kalkulator limitu uprawniającego
do zwolnienia z VAT dostępny jest
w serwisie www.kalkulatory.gofin.pl

Jeżeli faktyczna wartość sprzedaży, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczy w trakcie roku podatkowego powyższy limit, zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę.

Aby wyliczyć kwotę, która powoduje utratę prawa do zwolnienia podmiotowego, w sytuacji gdy podatnik rozpocznie działalność w trakcie roku podatkowego, należy zastosować następujący wzór:

A = B × C/D

gdzie:

A	-	oznacza graniczną kwotę obrotu w proporcji do okresu prowadzonej działalności, której przekroczenie powoduje utratę zwolnienia,
B	-	oznacza limit określony w art. 113 ust. 1, czyli 150.000 zł,
C	-	oznacza liczbę dni prowadzenia działalności, jaka pozostała do końca roku,
D	-	oznacza liczbę dni w roku podatkowym.

Do limitu wartości sprzedaży, o którym mowa w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT nie wlicza się:

1) wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju oraz sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju;

2) odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, z wyjątkiem:

a) transakcji związanych z nieruchomościami,

b) usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38–41,

c) usług ubezpieczeniowych

– jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych;

3) odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

2. Czynności wyłączone ze zwolnienia z VAT

Na mocy art. 113 ust. 13 ustawy, z prawa do korzystania ze zwolnienia z VAT wyłączeni są podatnicy, którzy dokonują sprzedaży:

wyrobów z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali,
towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem energii elektrycznej, wyrobów tytoniowych a także samochodów osobowych, innych niż nowe środki transportu, zaliczanych przez podatnika, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji;
budynków, budowli lub ich części, w przypadkach, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 lit. a) i b),
nowych środków transportu,
terenów budowlanych,
usług prawniczych,
usług w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego,
usług jubilerskich.

Zwolnień tych nie stosuje się także do podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju.

3. Prawa i obowiązki podatnika, który utracił prawo do zwolnienia z VAT

Podatnik, który korzysta ze zwolnienia podmiotowego z VAT, musi pamiętać, że jeżeli z ewidencji sprzedaży, wynikać będzie, że obrót w kwocie 150.000 zł został przekroczony w danym dniu, to wtedy właśnie zwolnienie utraci moc. Wówczas opodatkowaniu podlegać będzie dana czynność, która spowodowała przekroczenie tego limitu, a nie tylko nadwyżka sprzedaży ponad tę kwotę.

Limity dla celów VAT
dostępne są w serwisie
www.wskazniki.gofin.pl

Od momentu utraty prawa do zwolnienia podmiotowego, na podatniku ciążyć będzie szereg obowiązków związanych z rozliczaniem podatku VAT, w tym przede wszystkim:

dokonanie rejestracji dla podatku od towarów i usług we właściwym urzędzie skarbowym,
prowadzenie bardziej szczegółowych ewidencji dotyczących zarówno obrotu, jak i dokonywanych zakupów,
składanie deklaracji dla podatku VAT,
zapłata podatku należnego, jeśli z deklaracji podatkowej wynikać będzie kwota zobowiązania podatkowego.

Równocześnie podatnik, który utracił prawo do zwolnienia z VAT i stał się czynnym podatnikiem VAT, nabywa prawo do odliczania podatku naliczonego od dokonywanych zakupów, które związane są z wykonywanymi przez niego czynnościami opodatkowanymi na ogólnych zasadach obowiązujących czynnych podatników VAT.

4. Dobrowolna rezygnacja ze zwolnienia z VAT

W praktyce zdarzają się sytuacje, gdy podatnicy, choć nie przekroczyli limitu obrotów uprawniających do zwolnienia podmiotowego z VAT, chcą dobrowolnie ze zwolnienia tego zrezygnować i stać się czynnymi podatnikami, rozliczającymi podatek VAT.

Warunkiem rezygnacji ze zwolnienia podmiotowego jest – zgodnie z art. 113 ust. 4 ustawy o VAT – pisemne zawiadomienie o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym podatnik rezygnuje ze zwolnienia, z tym że w przypadku podatników, którzy rozpoczynają działalność w trakcie roku podatkowego, zawiadomienie musi nastąpić przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu VAT.

Uwaga

Podatnik, który zamierza zrezygnować ze zwolnienia z VAT zawiadomienie w tej sprawie składa na druku VAT-R, który jest zgłoszeniem rejestracyjnym w zakresie podatku od towarów i usług.

Oceniając korzyści płynące z dobrowolnej rezygnacji ze zwolnienia z VAT, należy mieć na względzie przede wszystkim charakter prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej. Nie ulega wątpliwości, że korzystanie ze zwolnienia pozwala uniknąć wielu obowiązków, takich jak prowadzenie szczegółowych ewidencji, czy rozliczanie podatku VAT w miesięcznych (kwartalnych) deklaracjach. Z drugiej jednak strony podatnik zwolniony z VAT nie może korzystać z prawa do odliczania podatku naliczonego od dokonywanych zakupów towarów i usług w związku z prowadzoną działalnością.

Rezygnacja ze zwolnienia z podatku VAT korzystna jest dla tych podatników, którzy planują dokonywanie dużych inwestycji, które uprawniać będą do odliczania VAT naliczonego, a także tych, którzy dokonują sprzedaży na rzecz czynnych podatników VAT.

Warto także mieć na uwadze fakt, że powrót do zwolnienia z VAT może nastąpić – w myśl art. 113 ust. 11 ustawy o VAT – nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym podatnik utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia. Przepis ten stosuje się także odpowiednio do podatnika będącego osobą fizyczną, który przed zakończeniem działalności gospodarczej utracił prawo do zwolnienia od podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, a następnie rozpoczął ponownie wykonywanie czynności opodatkowanych (art. 113 ust. 11a ustawy o VAT).

Organy podatkowe w większości przypadków uznają, że powrót do zwolnienia podmiotowego z VAT możliwy jest wyłącznie od początku roku, co oznacza, że nie można zrezygnować z rozliczania VAT w trakcie danego roku. Tak przykładowo uznali: Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 16 maja 2014 r., nr IBPP1/443-112/14/LSz, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 17 czerwca 2014 r., nr IPPP2/443-323/14-2/AO czy Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 4 sierpnia 2014 r., nr ILPP2/443-480/14-4/AD.

Sądy z kolei prezentują odmienne stanowisko w tej sprawie. Zostało ono potwierdzone m.in. w wyroku NSA z dnia 24 września 2014 r., sygn. akt I FSK 1463/13, w uzasadnieniu którego stwierdzono, że ustawodawca wyznaczył jedynie początkowy moment, od którego podatnik może ponownie skorzystać ze zwolnienia. Podatnicy, o których mowa w art. 113 ust. 11 ustawy o VAT – zdaniem NSA – nie zostają objęci zwolnieniem z początkiem roku z mocy ustawy, a jedynie uzyskują prawo do ponownego skorzystania ze zwolnienia. Zatem objęcie zwolnieniem może mieć miejsce od początku dowolnego miesiąca, następującego po wyznaczonym w art. 113 ust. 11 ustawy okresie karencji.