Obowiązki nabywcy uczestniczącego w transakcji łańcuchowej

Niedługo dostanę towar z USA, tzn. faktura będzie z USA, natomiast towar z Anglii. Nie będzie to wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów, więc chyba nie powinnam rejestrować się jak jako podatnik VAT-UE? Co powinnam zrobić? [pytanie 539966]

Komentarz

To chyba transakcja łańcuchowa. W Polsce musisz się sama opodatkować.

Komentarz redakcji

Zgodzić się należy z komentarzem uczestnika forum, że sytuacja, o której mowa w pytaniu, to najprawdopodobniej dostawa łańcuchowa.

Art. 7 ust. 8 ustawy o VAT stanowi, iż w przypadku gdy kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy, uznaje się, że dostawy towarów dokonał każdy z podmiotów biorących udział w tych czynnościach.

Dokonywanych jest zatem kilka dostaw, przy czym towar przemieszczany jest tylko raz - od pierwszego dostawcy do finalnego odbiorcy. Przy tego typu transakcjach przyjmuje się, że dostawy dokonał każdy z podmiotów, który brał udział w tych czynnościach.

Przy czym jeśli dokonywane jest tylko jedno przemieszczenie towarów, zatem tylko jedna dostawa może być uznana za dostawę "ruchomą" towarów, pozostałe zaś są dostawą "nieruchomą".

Miejscem dostawy towarów wysyłanych lub transportowanych przez dokonującego ich dostawy, ich nabywcę lub przez osobę trzecią jest miejsce, w którym towary znajdują się w momencie rozpoczęcia wysyłki lub transportu do nabywcy. Natomiast miejscem dostawy towarów niewysyłanych ani nietransportowanych jest miejsce, w którym towary znajdują się w momencie dostawy. Jednakże, jak stanowi art. 22 ust. 2 ustawy o VAT, w przypadku gdy kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy, przy czym towar ten jest wysyłany lub transportowany, to wysyłka lub transport tego towaru jest przyporządkowana tylko jednej dostawie. Jeżeli towar jest wysyłany lub transportowany przez nabywcę, który dokonuje również jego dostawy, przyjmuje się, że wysyłka lub transport jest przyporządkowana dostawie dokonanej dla tego nabywcy, chyba że nabywca ten udowodni, że wysyłkę lub transport towaru należy zgodnie z zawartymi przez niego warunkami dostawy przyporządkować jego dostawie. Z kolei w myśl art. 22 ust. 3 ustawy o VAT dostawę towarów, która poprzedza wysyłkę lub transport towarów, uznaje się za dokonaną w miejscu rozpoczęcia wysyłki lub transportu towarów, natomiast dostawę towarów, która następuje po wysyłce lub transporcie towarów, uznaje się za dokonaną w miejscu zakończenia wysyłki lub transportu towarów.

W sytuacji gdy transport realizowany jest przez pierwszego lub drugiego uczestnika obrotu, to transport będzie przyporządkowany pierwszej dostawie pomiędzy firmą z Wielkiej Brytanii i USA. Ponieważ dostawa poprzedza transport, opodatkowana będzie zgodnie z ogólną zasadą, czyli w miejscu gdzie transport towarów się rozpoczyna - a więc w Wielkiej Brytanii.

Druga dostawa, realizowana pomiędzy podatnikiem amerykańskim i polskim jest dostawą następującą po transporcie towarów, a więc opodatkowaną zgodnie z art. 22 ust. 3 pkt 2 ustawy - w miejscu, gdzie zakończono transport towarów. Miejscem zakończenia transportu towarów w opisanym przypadku jest terytorium Polski. Dla polskiego nabywcy nie jest to z pewnością wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, ze względu na status podatkowy dostawcy (amerykański podmiot niezarejestrowany dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych). Analizując art. 17 ustawy o VAT dojdziemy do wniosku, iż dla polskiego podatnika będzie to czynność podlegająca samoopodatkowaniu na zasadzie odwróconego mechanizmu rozliczania podatku (reverse charge).

Według art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające towary, jeżeli dokonującym ich dostawy na terytorium kraju jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju. Zobowiązanym do rozliczenia podatku VAT w tym przypadku jest więc nabywca towarów, dostarczanych przez zagranicznego podatnika, który nie posiada siedziby w Polsce. W tym celu podatnik powinien wystawić fakturę wewnętrzną. Polski nabywca ma obowiązek wykazać w składanej deklaracji podatkowej podatek należny z tytułu takiego zakupu.

W praktyce jednak, ze względu na to, że nabywcy w tej sytuacji przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego, który jest jednocześnie podatkiem należnym (jeżeli nabycie związane jest z działalnością opodatkowaną), nie powoduje to konieczności zapłaty podatku (art. 86 ust. 2 pkt 4 ustawy).

Na marginesie tematu warto zauważyć, iż nawet w sytuacji gdyby nabywca nie był zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT i tak musiałby rozliczyć VAT z tytułu dokonanej transakcji podlegającej opodatkowaniu na terytorium kraju. Jak bowiem wynika ze zdania wstępnego art. 113 ust. 13 zwolnień podmiotowych przysługujących drobnym przedsiębiorcom nie stosuje się m.in. do dostawy towarów, dla których podatnikiem jest ich nabywca. Z taką właśnie (opodatkowaną przez nabywcę) dostawą towarów mamy do czynienia w sytuacji opisanej w pytaniu, a zatem - gdyby nabywca korzystał ze zwolnienia z VAT, musiałby opodatkować to nabycie składając uproszczoną deklarację VAT-9M.

Dla dostawy towarów, w której podatnikiem jest nabywca, przepisy art. 19 ust. 1-4, ust. 11 ustawy o VAT stosuje się odpowiednio. W sytuacji więc gdy dokonywane jest nabycie towaru od zagranicznego podmiotu na terytorium kraju - obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towarów (art. 19 ust. 1 ustawy) lub z chwilą wystawienia faktury, jeśli dostawa powinna być potwierdzona fakturą (art. 19 ust. 4 ustawy). Przy czym chodzi tu o fakturę wystawioną przez zagranicznego dostawcę. Ustawa określa, że jeśli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części. Zawarte w art. 19 ust. 11 określenie "z chwilą jej otrzymania" w przypadku dostawy, dla której podatnikiem jest nabywca, należy rozumieć jako "z chwilą dokonania zapłaty zaliczki".