Czynniki determinujące stawkę VAT na usługi transportu towarów

Podatnik wykonał usługę transportu materiałów na trasie Rosja-Polska na zlecenie unijnego podatnika. Przetransportował również towary z Francji do Rosji na rzecz francuskiego podatnika. Czy obie te usługi można uznać za transport wewnątrzwspólnotowy? Co decyduje o zaliczeniu usług do wewnątrzwspólnotowych: trasa czy zleceniodawca?

Prawidłowe opodatkowanie usług transportowych uzależnione jest od kilku czynników, w tym m.in. od rodzaju transportu, statusu podatkowego nabywcy, miejsca opodatkowania usług.

W związku z tym, że transport towarów może odbywać się na terytorium jednego państwa lub przebiegać przez terytorium kilku państw, dla potrzeb podatku VAT usługi transportowe można podzielić na:

krajowe - wykonywane na terytorium Polski,
wewnątrzwspólnotowe, tj. dokonywane pomiędzy różnymi krajami członkowskimi UE,
międzynarodowe - rozpoczynające się w kraju należącym do Unii Europejskiej i kończące się na terytorium państwa trzeciego i odwrotnie, przy czym na pewnym odcinku trasa przebiega przez terytorium Polski,
wykonywane w całości poza terytorium kraju, z wyłączeniem transportu wewnątrzwspólnotowego.

Dokładniejszego wyjaśnienia wymaga pojęcie transportu wewnątrzwspólnotowego oraz międzynarodowego.

Usługi wewnątrzwspólnotowego transportu towarów nie zostały zdefiniowane przez polskiego ustawodawcę. Natomiast pojęciem tym posługuje się dyrektywa w sprawie VAT w art. 51, określając, że jest to transport towarów, którego rozpoczęcie i zakończenie ma miejsce odpowiednio na terytorium dwóch różnych państw członkowskich. Zatem znaczenie dla kwalifikacji usługi do wewnątrzwspólnotowego transportu ma przebieg trasy.

Transport międzynarodowy - w myśl ustawy o VAT - oznacza natomiast przewóz wykonywany częściowo w Polsce i częściowo poza nią, z przekroczeniem granic terytorium UE.

Lista przypadków, w których mamy do czynienia z międzynarodowym transportem towarów została określona w art. 83 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT i jest to przewóz lub inny sposób przemieszczania towarów:

a) z miejsca wyjazdu (nadania) na terytorium kraju do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) poza terytorium Unii Europejskiej,

b) z miejsca wyjazdu (nadania) poza terytorium Unii Europejskiej do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) na terytorium kraju,

c) z miejsca wyjazdu (nadania) poza terytorium Unii Europejskiej do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) poza terytorium Unii Europejskiej, jeżeli trasa przebiega na pewnym odcinku przez terytorium kraju (tranzyt),

d) z miejsca wyjazdu (nadania) na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) poza terytorium Unii Europejskiej lub z miejsca wyjazdu (nadania) poza terytorium Unii Europejskiej do miejsca przyjazdu (przeznaczenia) na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju, jeżeli trasa przebiega na pewnym odcinku przez terytorium kraju.

Usługi pośrednictwa i spedycji międzynarodowej, związane z ww. usługami również zaliczamy do usług transportu międzynarodowego.

Z definicji transportu międzynarodowego towarów - na podstawie art. 83 ust. 4 ustawy - wyłączony został transport, który ma charakter tranzytu, czyli gdy miejsce nadania i przeznaczenia towarów znajduje się w Polsce, a trasa w części przebiega poza terytorium kraju.

Rozróżnienie transportu międzynarodowego i wewnątrzwspólnotowego ma znaczenie dla zastosowania właściwej stawki VAT. Transport międzynarodowy korzysta z preferencyjnej 0% stawki VAT, na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 23 ustawy. Z kolei transport wewnątrzwspólnotowy opodatkowany jest stawką podstawową.

Transport, o którym mowa w pytaniu wprawdzie spełnia warunki uznania go za międzynarodowy, ale 0% stawkę VAT będzie można zastosować do niego pod warunkiem, że miejscem opodatkowania będzie terytorium naszego kraju. Dlatego kolejnym krokiem powinno być ustalenie miejsca świadczenia dla usług wykonanych przez Czytelnika.

Przypomnijmy, iż zgodnie z ogólną zasadą, usługa transportowa wykonywana na rzecz podatnika opodatkowana jest w miejscu siedziby usługobiorcy, lub też - jeśli wykonywana jest dla stałego miejsca prowadzenia działalności - w stałym miejscu prowadzenia działalności (art. 28b ustawy o VAT). Wyjątkiem są sytuacje, w których:

nabywca jest polskim podatnikiem VAT, natomiast usługa w całości wykonywana jest poza terytorium Unii Europejskiej - wówczas przyjmuje się, że miejscem świadczenia jest terytorium znajdujące się poza Unią (art. 28f ust. 1a pkt 1 ustawy);
jeżeli usługa transportu towarów jest wykonywana na rzecz podatnika z kraju trzeciego (spoza UE), ale transport w całości jest wykonywany na terytorium kraju, wówczas przyjmuje się, że miejscem świadczenia jest terytorium kraju (art. 28f ust. 1a pkt 2 ustawy).

Żaden z powyższych wyjątków nie ma w analizowanej sytuacji zastosowania, dlatego należy przyjąć ogólną zasadę dla miejsca świadczenia usług i uznać to świadczenie za opodatkowane w państwie, gdzie zagraniczny nabywca ma swoją siedzibę. W Polsce jest to usługa niepodlegająca opodatkowaniu.

Zatem status podatkowy usługobiorcy decyduje o miejscu opodatkowania usługi transportu towarów i ma wpływ na wysokość stawki VAT.

Reasumując

W sytuacji gdy nabywcą międzynarodowych usług transportowych wykonanych na trasie Rosja-Polska, jest podatnik unijny, usługa opodatkowana jest w państwie gdzie zagraniczny usługobiorca ma swoja siedzibę. W tym przypadku należny uznać usługę za niepodlegającą opodatkowaniu w Polsce.

Podobnie, usługa wykonana na trasie Francja-Rosja na zlecenie francuskiego podatnika, będzie opodatkowana we Francji, czyli w miejscu gdzie nabywca ma swoja siedzibę. Również w tym przypadku należy uznać usługę za niepodlegającą opodatkowaniu w Polsce.